Öz-şefkat, kişinin kendisini acı verici durumlarla karşılaştığında yargılamadan, anlayışla ve şefkatle yaklaşmasıdır. Bu tutum, kişinin hem duygusal sağlığını korumasına hem de ilişki içerisindeki zorluklara daha sağlıklı bir şekilde yaklaşmasına olanak tanır. Öz-şefkat, bireyin kendisiyle barışık olmasını sağlayarak, hayatın çeşitli zorluklarına karşı daha dirençli olmasına yardımcı olur.
Öz-Şefkat ve İlişkilerde Empati
Araştırmalar, öz-şefkatin ilişki doyumu ile güçlü bir şekilde ilişkilendirildiğini göstermektedir. Öz-şefkatli bireyler, ilişkilerinde daha empatik, anlayışlı ve şefkatli olma eğilimindedir. Kendilerini yargılamadan acılarına yaklaşabilmeleri, başkalarının acılarına da daha fazla empati göstermelerine olanak sağlar. Bu da ilişkilerde yaşanan çatışmaların daha yapıcı bir şekilde çözülmesine katkı sağlar.
Ayrıca, öz-şefkatli bireyler, partnerlerine karşı daha nazik ve kabullenici olabilirler. Kendi ihtiyaçlarını ve duygusal sınırlarını daha iyi anlayarak, partnerlerine daha fazla özgürlük tanıyabilirler. Bu durum, ilişkiyi daha dengeli ve tatmin edici hale getirir. Öz-şefkatli bireyler, stresli veya zorlayıcı durumlarla baş etme becerilerinin güçlü olması sayesinde ilişki içerisinde yaşanan olumsuzlukları daha verimli bir şekilde yönetebilirler.
Sonuç: Öz-Şefkat ve Romantik İlişkiler
Romantik ilişkilerde öz-şefkat, hem bireysel mutluluğu hem de ilişkinin kalitesini artıran önemli bir faktördür. Kendi duygusal sağlığını önemseyen ve kendisine şefkatle yaklaşan bireyler, sağlıklı, doyurucu ve uzun ömürlü ilişkiler kurma konusunda daha başarılı olurlar.
Öz-Şefkat Bileşenleri Nelerdir?
Öz-Şefkat’in romantik ilişkilerdeki öneminden bahsettik. Şimdi ise öz-şefkat kavramının ilişkili olduğu diğer kavramlara bakalım. Öz şefkat kavramı her biri birbiriyle ilişki içerisinde olan “öz sevecenlik (self kindness), paylaşımların bilincinde olma-ortak paydaşım ve farkındalık (mindfulness) olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır.
Ortak Paydaşım: Ortak paydaşım (paylaşımların bilincinde olma), olumsuz yaşam olaylarında bireylerin kendilerini yalnız hissetmemeleri, acılarına çok fazla yoğunlaşarak kendilerini dış dünyadan soyutlamamaları ve aslında tüm insanların benzer acılar yaşadıkları noktasında farkındalık yaratmaktadır.
Mindfulness (Farkındalık): Mindfulness, bireyin kendisine acı veren, olumsuz duygularını kabul etmesine ancak bu duygular yüzünden hırpalanmasına fırsat tanımayan bir farkındalıktır.Farkındalık düzeyleri yüksek olan bireyler olumsuz yaşam olaylarında, yaşanılan problem duruma çok fazla odaklanmak yerine, problemlerinin farkına varmaktadırlar. Bu süreç, bireyin olumsuz yargılarda bulunmasını engelleyerek, kendini anlamasına yardımcı olmaktadır.Bireyin kendine şefkat gösterebilmesi için öncelikle ona acı veren duygu ve düşünceleri görebilmesi gerekmektedir. Farkındalık, acı ve ıstırap verici düşüncelerden kaçmak demek değildir. Aksine hoş olmasalar bile deneyimlerin gerçekliğinden kopmamaktır. Farkındalık öz şefkatin değişmez bir parçasıdır.
Öz sevecenlik: Bireyin hata yaptığı, başarısızlığa uğradığı, acı verici ve olumsuz bir durum ile karşı karşıya kaldığı durumlarda kendini acımasızca eleştirmeden, kendisini sert bir biçimde yargılamadan kendine karşı daha sevecen ve kucaklayıcı bir biçimde yaklaşmasını içermektedir. Aynı zamanda öz sevecenlik kavramı bireyin hatalarından ibaret olmadığını, kendisini hatalarıyla ve başarısızlıklarıyla kabul etmesini, zor ve acı verici zamanlarında bireyin kendisinin en yakın arkadaşı olmasını içermektedir.
Kendimize nasıl öz-şefkat verebiliriz?
- Kendi farklılıklarını kabul et : Duygularını yargılamadan kabul et. Hissettiğin duyguların normal olduğunu ve diğer insanların da hissedebileceğini hatırla.
- Kendinle nazik konuş : Kendine karşı sert eleştiriler yerine, nezaketli ve hoşgörülü bir dil kullan. Mesela hata yaptığında “Hata yapmış olabilirim ancak bunu düzeltme potansiyeline de sahibim” diyebilirsin.
- Kusurlarını benimse : Kimsenin mükemmel olmadığını unutma. Hataların seni sen yapan şeylerdir ve hatalar çoğunlukla öğrenme fırsatlarıdır.
- Kendine zaman ayır : Gün içinde kısa da olsa kendinle baş başa kalmaya ve sevdiğin aktiviteleri yapmaya özen göster. Uzun süreli aktiviteler yapmak zorundaymışsın gibi hissetme. Bazen hiçbir şeye dokunmadan beş dakika gözlerini dinlendirmek bile kendine vakit ayırmak demektir.
- Kendi sınırlarını belirle : Hayır demek çok zor olabilir fakat ilk olarak başkalarını değil de lendini mutlu etmek için hayır demeyi öğrenmeye çalış. Hayır demek kaba davranmak değil dışardaki insanlara karşı sağlıklı sınırlar çizmektir.
- Olumsuz parçayı yeniden çerçevele : Kendini sürekli eleştirmek yerine hayatındaki olaylara pozitif veya nötr bir bakış açısıyla bak.
- Kendine bakım yap : Sağlıklı beslenme, egzersiz, uyku gibi temel ihtiyaçlarını ihmal etme. Bedensel bakımın ihmal edilmesi, zihinsel ve duygusal stresin temelidir.
- Kendi başarılarını kutla : Küçük veya büyük fark etmeksizin, başardığın şeyleri fark et ve kendini takdir et. Başardığın şeyleri küçümseme.
- Zor zamanlarda destek ara : Kendine yardımcı olamayacak kadar zor durumda olduğunda, bir dost veya uzmandan destek almaktan çekinme.
- Geçmişini kabul et : Geçmişte yaşadığın olumlu deneyimler kadar olumsuz deneyimlerin de seni bugünkü kişi yaptığını fark et.
Bahsettiğim bu adımlar belki de hayatına yeniden yön verecek. Adım atmaktan çekinme çünkü değişim önce tek bir adımla başlar ✨
Kendinizi dinleyip şefkat gösterdiğiniz güzel günler diliyorum 🌸
Kaynakça
Dilek Saltık, Öz-Şefkat Bilişsel Esneklik ve İletişim Becerilerinin Çiftlerin Ontolojik İyi Oluşu Üzerine Yordayıcı Etkilerinin İncelenmesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kent Üniversitesi, İstanbul, 2021 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).
Meltem Küçük, Yetişkinlerin Öz Şefkat Bağlanma Stilleri ve Psikolojik İyi Oluş Özelliklerinin İncelenmesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gelişim Üniversitesi, İstanbul, 2020 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).
Osman Yağbasanlar, “Kavramsal Bir Bakış: Öz Şefkat”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2017, 6(2), 88-101, s.89.
Yasemin Çoban, Öz-Şefkat ile İlişki Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2021, 1(2), 128-139.
İlişkilerinizde daha sağlıklı bir bağ kurmak ve duygusal iyi oluşunuzu artırmak için danışmanlık hizmetlerim hakkında daha fazla bilgi edinin.